ABD destekli cihatçı örgüt: El Nusra’dan HTŞ’ye

Gözde Tüzer
gozdetuzer@gmail.com 

Aralarında Türkiye'nin de bulunduğu pek çok ülkede terör listesinde yer alan Heyet Tahrir el Şam yani HTŞ, ABD ve Avrupa’nın da desteğiyle Suriye’yi kısa sürede ele geçirdi. HTŞ lideri Ebu Muhammed el Colani her ne kadar "Ahmed el Şara" ismini kullanmaya başlayıp imaj tazelemeye çalışsa da örgütün sünni selefi cihatçı yapısı her geçen gün kendini yeniden gösteriyor. 

HTŞ birçok ülke tarafından hala “terör örgütü” olarak tanımlanıyor. Bunlar arasında ABD, Kanada, Türkiye, İngiltere, Japonya, Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği de yer alıyor. ABD destekli örgüt; Suriye İç Savaşı'nda yer alan Sünni İslamcı, selefi cihatçı, siyasi ve paramiliter bir yapı.

Geçmişine baktığımızda ise HTŞ’nin ilk adı el Kaide’ye bağlı el Nusra Cephesi. Her ne kadar el Nusra, el Kaide ile bağlantılarını kopardığını iddia etse de Suriye’deki savaş boyunca, Uluslararası Bağımsız Araştırma Komisyonu ve Af Örgütü de dahil olmak üzere, insan hakları kuruluşları tarafından hazırlanan raporlara göre, yüzlerce savaş suçu işledi, sivillere işkenceler gerçekleştirdi ve yüzlerce kadını kaçırdı. Türkiye ile bağlantısı ise MİT tırları ve suç örgütü lideri Sedat Peker’in iddialarıyla gündemden düşmedi. 

28 Ocak 2017'de Heyet Tahrir el Şam adını alan HTŞ’nin içinde ayrıca Ensaruddin Cephesi, Ceyşu's-Sünne, Liva El-Hak ve Nureddin Zengi Hareketi grupları da yer alıyor. Bu örgütlerin birçoğu; ABD'nin "ılımlı muhalifleri" eğitme programı dahilinde maddi destek alan ve Suriye’de IŞİD’e karşı savaşta IŞİD’in yanında yer alan örgütler olarak biliniyor.

Önce imaj yeniledi

HTŞ, 4 Aralık’ta Halep ve İdlib’i, 5 Aralık'ta Hama’yı 6 Aralık’ta Humus’u ve 7-8 Aralık'ta da Şam’ı ele geçirdi. Hemen ardından imaj tazeleme çalışmaları geldi. Suriye’yi ele geçtikten sonra önce başındaki sarığını çıkaran ve askeri üniformasıyla poz veren Colani bu haliyle Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'e benzetilmişti. Colani daha sonra üniformasını çıkarmış ve beyaz gömlek üzerine yelek giyerek “siyaset ve diplomasi” söylemlerinde bulunmuştu. Medyanın cihatçı Colani’yi “parlatma” çabası elbette Türkiye’ye özgü değildi. Hatta Türkiye o dönem Batının peşinden gitmişti.

Bu süreçte İngiliz BBC, okuyucularına, HTŞ lideri Colani’nin “kendini yeniden yarattığını” söylerken, Telegraph IŞİD lideri Ebu Bekir el Bağdadi’nin eski yardımcısının artık “kapsayıcılık dostu” olduğunda ısrar etti. Colani başkent Şam’a girmeden birkaç gün önce, 6 Aralık’ta, CNN muhabiri Jomana Karadsheh ile özel bir röportaj yaparak geçmişini anlatmış ve CNN, “Colani yıllar içinde dönüşüm dönemlerinden geçtiğini söylüyor” diye yazmıştı.

Resmi iddialara göre HTŞ, 29 Ocak 2025'te dağıtıldı ve grubun lideri Colani yani şimdiki adıyla Ahmed el Şara, 'Suriye Devlet Başkanı' olarak duyuruldu. Suriye'de geçen hafta bazı askeri grup temsilcilerinin katılımıyla düzenlenen "Zafer Konferansı"nda kendini Suriye Devlet Başkanı ilan eden Colani, ilk yurt dışı ziyaretini 2 Şubat pazar günü Suudi Arabistan'a gerçekleştirmişti.

Türkiye ile ilişkiler 'samimi' 

HTŞ’nin Türkiye ile ilişkileri ise oldukça “samimi”. Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı İbrahim Kalın, Beşar Esad devrildikten sadece 4 gün sonra 12 Aralık’ta Şam’a bir ziyaret gerçekleştirdi. Colani, Kalın’ı kendisinin kullandığı arabayla alıp Emevi Camisi’nden götürdü. 

Eski MİT Başkanı şimdinin Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da 22 Aralık 2024 günü Şam’ı ziyaret ederek Colani ile el sıkışıp kucaklaştı. Sonrasında Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Lübnanlı Gazeteci Sami Zeidan’a “HTŞ, kanaatimce kendisini El Kaide, DEAŞ ve diğer bağlantılı radikal unsurlardan koparmak anlamında büyük adımlar attı” dedi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise hâlâ Türkiye'nin terör örgütü listesinde yer alan HTŞ lideri Colani ile 4 Şubat 2025’te Ankara’da Saray’da görüştü. Resmi törenle karşılanan Colani için “Kardeşim Şara” diyen Erdoğan, Suriye’nin kuzeyindeki SDG'ye karşı destek istedi. Colani ise “Sayın Cumhurbaşkanı” dediği Erdoğan’ı Suriye'ye davet etti.